Kreatinin: Yüksekliği ve Düşüklüğü Nedir, Tedavisi

Kreatinin, her bireyin kan dolaşımında bulunan, metabolik süreçler ardından açığa çıkan bir bileşiktir. İdrar yolu ile vücuttan atılan kreatinin, vücutta belirli seviye aralıklarında bulunmalıdır. Bir bireyin kan dolaşımında bulunması gereken kreatinin miktarı yaşa, cinsiyete, ırka ve vücut ölçülerine göre değişkenlik gösterir. Ancak bu parametreler ışığında kreatinin seviyelerinin belirli aralıkların dışında olması bazı hastalıkların habercisi olabilir. Özellikle, böbrek fonksiyonlarının sağlıklı bir işlevde faaliyet gösterdiğini tespit etmek üzere kreatinin seviyeleri değerlendirme altına alınabilir.

Kreatinin Nedir?

Kreatinin, kaslarda depolanan kreatin adlı amino asidin enerji üretmek için yıkılması sonucu açığa çıkan bir bileşiktir. Kaslardaki yıkım süreçleri ardından çıkan kreatinin, kan dolaşımında bulunur. Böbrek tarafından süzülerek belirli seviyelerde kan dolaşımındaki varlığını sürdürür. Kişinin kas kütlesi arttıkça kanda bulunan kreatin seviyesi artabilir. Bu nedenle erkeklerin kadınlara göre serum kreatinin düzeyi genelde daha yüksektir. Kanda bulunan kreatinin böbrekler tarafından süzülerek vücuttan dışarı atılır. Bu sayede serum kreatinin seviyeleri sağlıklı referans aralıklarında kalır. Ancak bazı durumlarda kreatinin seviyelerinin yükselmesi veya düşmesi söz konusu olabilir. Genellikle böbrek fonksiyonları ile ilişkilendirilen kreatinin seviyeleri sağlıklı aralıklarda bulunması oldukça önemlidir.

Kreatinin Seviyeleri Nasıl Olmalıdır?

İdeal kreatinin seviyeleri kişinin; yaşı, cinsiyeti, kilosu veya ırkı gibi etkenlere göre değişkenlik gösterir. Yine de yetişkin kadın ve erkeklerde serum kreatinin değerlerinin belirli aralıklarda olması gerekmektedir. Kreatinin seviyesini tespit etmek üzere kişiden kan örneği alınır. Yapılan laboratuvar incelemelerinde bir desilitre kandaki milgram kreatinin değeri veya 1 litre kandaki mikromol kreatinin seviyeleri rapor edilir. Bu raporlara göre ideal serum kreatinin seviyeleri şu şekilde belirlenmiştir.

• Yetişkin erkekler için 0,7 ila 1,2 mg/dL (60 ila 110 mikromol/L)
• Yetişkin kadınlar için 0,5 ila 1 mg/dL (45 ila 90 mikromol/L)

Kreatinin Düşüklüğü Nedir?

Kan dolaşımında bulunan kreatinin seviyelerinin referans değerlerinin altında olması kreatinin düşüklüğü olarak adlandırılır. Yapılacak olan kan testleri ile tespit edilen bu durumun temelinde, kas kütlesi düşüklüğü, karaciğer problemleri başta olmak üzere çeşitli nedenler yer alabilir. Kreatinin düşüklüğü tespit edilmesi halinde hasta değerlendirme altına alınmalı ve oluşum nedeni araştırılmalıdır.
 

Kreatinin Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir?

Kreatinin değerlerinde düşüş, dört ana nedenden kaynaklı oluşabilir.

• Düşük kas kütlesi
• Karaciğer sorunları
• Yetersiz protein alımı
• Hamilelik

Düşük kreatinin seviyeleri genellikle kas kütlesinin az olması, vücuttaki yaş veya gelişen hastalıklara bağlı kas miktarında azalmalar olmasından kaynaklı gelişir. Kas distrofisi gibi hastalıklar da kas kaybına sebebiyet vereceğinden beraberinde kreatinin düşüklüğü getirebilir.

Kreatin karaciğerde üretilir. Karaciğerde gelişen sağlık problemlerine bağlı yeterli miktarda kreatin üretilmemesi halinde kreatinin eksikliği meydana gelebilir.

Bir diğer nedense kişinin tükettiği besinlerdir. Kreatin vücut tarafından üretilebilen bir amino asit olsa dahi dışarıdan da alınması gereken bir amino asit çeşididir. Hayvansal kaynaklı gıdalarda özellikle de ette bulunan kreatin, bu tür besinlerin az tüketilmesine bağlı olarak vücuda yeterli miktarda alınamayabilir. Bu durum kreatinin seviyelerinde düşüşe sebebiyet verir.

Hamilelik döneminde de kreatinin seviyelerinde düşüş ile karşılaşılması normal karşılanır. Hamilelik ardından bu seviyeler genellikle normal düzeylerine geri döner.
 

Kreatinin Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

Düşük kreatinin seviyelerine bağlı gelişen belirtiler bu durumun gelişme sebebine göre değişiklik gösterir. Kişilerin düşük kas kütlesine sahip olmasından kaynaklı kreatinin seviyelerinde düşün söz konusu ise;

• Güç eksikliği
• Egzersiz yaparken zorlanma meydana gelebilir.

 Karaciğer hastalığına bağlı gelişen durumlarda ise;

• Karnın sağ üst tarafında ağrı
• Kronik yorgunluk
• Mide bulantısı semptomları gözlemlenebilir.

 Diyet ile ilgili kreatinin düşüklüğünde ise;

• Baygınlık
• Baş dönmesi
• İstemsiz kilo kaybı gelişebilir.
   

Kreatinin Düşüklüğü Tedavisi Nasıl Olur?

Kreatin düşüklüğü tedavisinde genellikle yaşamsal değişiklikler yapılır. Hastaya kas kütlesini artırmaya yönelik egzersiz programları uygulanması önerilir. Diyetle beraber kreatin alımının arttırılması ve kişinin yeterli miktarda protein tüketiminin sağlanması gerekir.

Yüksek yoğunlukta egzersiz yapan kişiler için kreatin takviyesi alması önerilebilir.

Karaciğer hastalığına bağlı olarak kreatin seviyelerinde düşüş görülmesi halinde ise karaciğer sağlığını iyileştirmeye yönelik tedaviler uygulanır.

Yaşla beraber kreatin seviyelerinde düşüş gözlenmesi normal karşılanan bir durumdur ve yapılacak olan beslenme değişiklikleri ile tedavi sağlanabilir.

Kreatinin Yüksekliği Nedir?

Kreatinin yüksekliği, serum kreatinin değerlerinin ideal aralıkların üzerinde olması halidir. Bazı durumlarda 24 saatlik idrar toplanması ardından yapılan idrar testleriyle de tespit edilebilir. Farklı hastalıklardan kaynaklı açığa çıkabilecek bu durum çeşitli semptomlar oluşmasına neden olabilir. Uzun vadede geri dönüşü olmayan sağlık problemleri yaratabileceğinden kreatinin yüksekliği tespit edilmesi halinde temelinde yatan neden bulunmalı ve buna yönelik tedavi planlanmalıdır.
 

Kreatinin Yüksekliği Neden Olur?

Kreatinin yüksekliği genellikle böbrek fonksiyonlarının yetersizliğinden kaynaklı gelişir. Böbreklerdeki işlev bozukluğunun meydana gelmesinin temelinde ise farklı sebepler yer alabilir. Bu sebepler;

• Böbrek enfeksiyonu
• Böbrek yetmezliği
• İdrar yolunu tıkayan böbrek taşları
• Glomerülonefrit (kanın filtreleyen böbrek yapıları) iltihapları şeklindedir.

Yüksek kreatinin seviyesinin temelinde farklı nedenler de yer alabilir. Kreatinin yüksekliği geçici olarak normal değerlerin üstüne çıkabilir. Bu tür durumlarda kişinin susuz kalması, tükettiği gıda kaynakları veya kullandığı besin takviyeleri kreatinin seviyelerinin belirli dönemlerde yükselmesi ile sonuçlanabilir. Yoğun protein tüketimi olan kişilerin de kreatinin seviyeleri yükselebilir. Yoğun egzersiz yapmadan kaynaklı olarak da kreatinin seviyelerinde artış gözlemlenebilir. Bu tür durumlarda kişilerin düzenli aralıklarla takip edilmesi ve yapacakları yaşamsal değişiklikler ile sağlıklı kreatinin değerlerine sahip olması sağlanır..

Bu sebeplerin dışında kullanılan bazı ilaçlardan kaynaklı olarak da kreatinin seviyelerinde artış gözlemlenebilir. Diyabet, yüksek tansiyon ve kalp hastalığı gibi bazı sağlık durumları da kreatinin seviyelerini yükseltebilir.
 

Kreatinin Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Kreatinin yüksekliği ile beraber kişiler bazı belirtiler açığa çıkarabilir. Açığa çıkan belirtiler kreatinin seviyelerinin yükselmesinin temelindeki nedene bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Açığa çıkma sebebine göre meydana gelen semptomlar aşağıdaki şekilde listelenebilir.

İlaç toksisitesine bağlı kreatinin yüksekliği görülmesi halinde;

• Yorgun hissetme
• Bilinç bulanıklığı
• Mide bulantısı
• Sıvı birikmesi
• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Düzensiz kalp hızı semptomları açığa çıkabilir.

Böbrek enfeksiyonu gelişmesi (piyelonefrit) ve tedavisinin aksatılması halinde ise aşağıdaki semptomlar meydana gelebilir.

• Ateş veya titreme
• Sırtta veya kasıkta ağrı
• İdrar renginde koyulaşma veya bulanıklaşma
• İdrarda kan görülmesi
• Sık ve ağrılı idrara çıkma
• Mide bulantısı ve kusma

Glomerülonefrit gelişmesi halinde kreatinin yüksekliği meydana geldiği durumlarda ise oluşan semptomlar aşağıdaki gibidir.

• Yüksek tansiyon
• İdrarda kana veya proteine rastlamam
• İdrardaki protein seviyesini artışına bağlı olarak kabarcıklı veya köpüklü idrara çıkma
• Ayak bilekleri ve yüzde ödem gelişimi

Böbrek yetmezliği durumunda oluşan semptomları ise;

• Sık sık çok az idrara çıkma
• Nefes alma zorlukları
• Ayaklarda ve ayak bileklerinde şişlik
• Zayıflama
• Mide bulantısı
• Bilinç bulanıklığı

Böbrek fonksiyonlarında işlev bozukluklarına sebebiyet açabilecek; yüksek tansiyon, idrar yolu tıkanıklığı ve kalp hastalığı gibi durumlarda da benzer semptomlar açığa çıkabilmektedir.
 

Kreatinin Yüksekliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kreatinin yüksekliği tedavisi, altında yatan nedene göre değişkenlik gösterir. Doğru tedavi planlamasının yapılması için kreatinin yüksekliğinin temelindeki sebep tespit edilmeli ve buna yönelik bir tedavi uygulanmalıdır. Yüksek kreatinin seviyesinin böbrek enfeksiyonuna bağlı gelişmesi halinde antibiyotik tedavilerine başvurulur. Yüksek tansiyondan kaynak olması halinde ise ilaçlar ile kreatinin seviyelerini düşürülmesi hedeflenir.

Bazı hastalarda protein alımını azaltmak, diyetten alınan lifi arttırmak gibi yaşamsal değişiklikler yapılması gerekir. Kreatinin seviyeleri sağlıklı düzeylere gelene kadar düzenli doktor takibi ihmal edilmemelidir.

Kreatinin seviyelerinin yükselmesi veya düşmesi yaşamı tehdit edebilecek farklı hastalıkların habercisi olabilir. Bundan dolayı düzenli olarak gidilen doktor kontrollerinde kreatinin seviyelerinin incelenmesi büyük bir öneme sahiptir.